Κ. Κωσταβάρας | 16-02-2024
Ένα ερώτημα που ακούγεται αρκετά συχνά σ’ ένα ιατρείο σπονδυλικής στήλης είναι «ποιος ο ρόλος του σωματικού βάρους στην εμφάνιση της οσφυαλγίας».
Το ερώτημα αυτό είναι σημαντικό ιδιαίτερα στην εποχή μας, διότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αυξηθεί σταδιακά δύο μεγέθη:
1 έχει αυξηθεί το σωματικό βάρος του μέσου ανθρώπου και
2 έχει αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπων που παραπονούνται για πόνο στη μέση
Είναι εύλογο να υποθέσει κανείς ότι αυτά τα δύο φαινόμενα συνδέονται αιτιολογικά δηλαδή το ένα προκαλεί το άλλο. Στην πραγματικότητα το ζήτημα είναι πιο περίπλοκο διότι έχουν αλλάξει και άλλα πράγματα τα τελευταία χρόνια σε αυτό που λέμε δυτικές κοινωνίες: δουλεύουμε όλο και πιο πολύ καθισμένοι σε γραφεία (άρα δεν κινούμαστε ιδιαίτερα) και επιπλέον επισκεπτόμαστε πιο συχνά τους γιατρούς και κάνουμε συχνότερα μαγνητικές τομογραφίες (άρα διαγιγνώσκονται συχνότερα οι παθήσεις της σπονδυλικής στήλης).
Ωστόσο το ερώτημα είναι λογικό και η απάντηση έχει δοθεί εδώ και δεκαετίες. Αυτό που έχουν δείξει οι διάφορες μελέτες που έχουν γίνει στην Ευρώπη αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ότι η παχυσαρκία οδηγεί σε:
α. αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσει κάποιος οσφυαλγία
β. αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσει κάποιος χρόνια οσφυαλγία (δηλ. πόνο που διαρκεί πάνω από 3-6 μήνες και είναι πιο ανθεκτικός στη θεραπεία)
γ. αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσει κανείς πόνο στο πόδι (ισχιαλγία)
δ. αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσει κανείς δισκοκήλη στην οσφυϊκή μοίρα
ε. μικρότερα ποσοστά επιτυχίας στις συντηρητικές θεραπείες (φάρμακα και φυσικοθεραπεία)
στ. μικρότερα ποσοστά επιτυχίας στις χειρουργικές θεραπείες
Πιο ειδικά για το τελευταίο θέμα, έχει διαπιστωθεί ότι ένας ασθενής που χειρουργείται για κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου, αν είναι υπέρβαρος έχει 12 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσει υποτροπή της κήλης (δηλ. να βγει καινούργιο κομμάτι δίσκου μετά τη χειρουργική επέμβαση). Επίσης αν το χειρουργείο είναι σπονδυλοδεσία, οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν μετεγχειρητική λοίμωξη από κάποιο μικρόβιο πχ σταφυλόκοκκο.
Πως εξηγείται αλήθεια η σύνδεση του σωματικού βάρους (πιο συγκεκριμένα του ΒΜΙ) με την οσφυαλγία; Υπάρχουν τρεις θεωρίες:
1 η μηχανική θεωρία που λέει (το λογικό και αναμενόμενο) ότι το αυξημένο βάρος φορτώνει ιδιαίτερα τα κινητά στοιχεία της σπονδυλικής στήλης (δίσκοι και αρθρώσεις) με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συχνότερα δισκοκήλες στους νέους ανθρώπους και αρθρίτιδα στους μεγαλύτερους.
2 Η βιοχημική θεωρία λέει ότι το αυξημένο λίπος που συγκεντρώνεται γύρω από την κοιλιά λειτουργεί σαν ενδοκρινής αδένας που εκκρίνει στην κυκλοφορία του αίματος ουσίες που λέγονται προ-φλεγμονώδεις κυτταροκίνες, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν στην παραγωγή ουσιών που προκαλούν φλεγμονή
3 η θεωρία της κακής φυσικής κατάστασης που λέει ότι οι υπέρβαροι ασθενείς δεν κινούνται πολύ, έχουν αυτό που λέμε καθιστική ζωή με αποτέλεσμα οι μύες του κορμού δεν υποστηρίζουν σωστά τη σπονδυλική στήλη και αυτό οδηγεί σε επεισόδια πόνου.
Η λύση στο πρόβλημα αυτό είναι προφανώς η σταδιακή απώλεια σωματικού βάρους, η οποία πρέπει να γίνεται όχι μόνο με δίαιτα αλλά και με σωματική άσκηση πχ περπάτημα, κολύμπι, διάδρομος, σπορ κ.ο.κ.
